“`html

Madene İşlenen Ayetler Kitabı Yayımlandı

Türk Nümismatik Derneği ve çeşitli arşiv kaynaklarının katkılarıyla hazırlanan ‘Madene İşlenen Ayetler’, Demirören Yayınları tarafından raflardaki yerini aldı. Bu eser, dönemin tarihine ışık tutan sikkeleri ele alarak dinî inançlardan mimariye, savaşlardan barışa kadar pek çok farklı konuda ipuçları sunuyor. Kitap, İslam tarihindeki para biriminin önemini ve geçmişini ortaya koyarak sikkelerin üstündeki ayet ve semboller aracılığıyla İslam dünyasının kültürel değerlerini, inançlarını ve siyasi yapısını etkileyici bir biçimde yansıtıyor. Eserde, çeşitli dönemlere ait toplam 34 sikkenin detaylı görselleri ve açıklamaları yer almaktadır.

Yazar Hasan Mert Kaya’nın Açıklamaları

Kitabın yazarı Hasan Mert Kaya, tarih boyunca paranın rolünü şu şekilde ifade etti: “Paranın tarihi, yaklaşık 3000 yıl öncesine kadar uzanır. İlk paralar, M.Ö. 8. yüzyılda Anadolu’nun Ege bölgesinde ortaya çıkmıştır. Ardından, Lidyalılar ilk altın ve gümüş paraları icat ederek bu önemli buluşun tüm Akdeniz ve doğu coğrafyası boyunca yayılmasını sağladılar. Madeni paraların kullanımı zamanla farklılık gösterdi ve sadece bir ödeme aracı olmaktan öte, ait oldukları dönemlerin sosyal, ekonomik ve siyasi izlerini taşıyan belgeler hâline geldi. Özellikle iletişimin sınırlı olduğu dönemlerde bu paralar, üzerlerindeki yazılar ve sembollerle önemli mesajlar iletmişlerdir.” Kaya, Müslümanların, ilk fetihlerini Hz. Ebubekir döneminde başlattığını ve bu sürecin Hz. Ömer döneminde de devam ettiğini belirtti. “İlk dört halifenin döneminde tamamen İslamî özellikler taşıyan madeni paralar üretilmemiştir; ancak fethedilen bölgelerdeki İran ve Bizans sikkeleri, kısa dini ifadeler eklenerek kullanılmıştır.” diye ekledi.

İslami Sikkelerin Tarihçesi

Kaya, Hicri 77 (Miladi 696-697) yılında Emevî Halifesi Abdülmelik bin Mervan’ın Şam’da bastırdığı ilk İslami altın paranın önemli bir yere sahip olduğunu belirtiyor. Bu tarih, İslam madeni paralarının başlangıcı olarak kabul edilir. “696 yılından itibaren İslami sikkelerin basımı başlamış ve sonraki dönemlerde farklı devletler ve hanedanlar tarafından bu geleneğin kesintisiz bir şekilde sürdürülmesi sağlanmıştır. İlk İslami altın paralarla birlikte, ayetler de sikkeler üzerine yerleştirilmemiştir. İhlas Suresi gibi anlamı itibarıyla derin bir içeriğe sahip olan ilk sureler, sikkelerin üzerinde yer almıştır.” diyerek, bu konudaki bilgileri paylaştı.

İnançları Yayma Amacı

Müslümanların, Kelime-i Tevhid’i sikkelerine yerleştirerek inançlarını yaymayı amaçladıklarını belirten Kaya, “Bizans sikkelerinde Hristiyanların inançlarını temsil etme şeklinden esinlenerek, tek tanrı inancını ve Hz. Muhammed’in peygamber olduğunu ifade eden Kelime-i Tevhid’in sikkelerin merkezi alanlarına büyük harflerle yazılması hedeflenmiştir. En sık kullanılan ibareler arasında Kelime-i Tevhid ve Tevbe Suresi’nin 33. ayeti bulunmaktadır. Bu ayet, İslamiyet’in zafer kazanacağı ve tüm dünyaya yayılacağı mesajını içermektedir.” ifadesini kullandı.

Yüzyıllar Boyu Darphaneler

Kaya, ilk darphanelerin Suriye ve İran bölgelerinde kurulduğunu belirtti. “Fetihlerle birlikte tarih boyunca birçok darphane kurulmuştur. Osmanlı döneminde de Kuzey Afrika’dan Kafkasya’ya, Suriye, Mısır ve Anadolu dahil birçok şehirde darphaneler faaliyet göstermiştir. Her darphane, dönemin ihtiyaçlarına göre farklılık gösterip bazıları sadece bir kez kullanılmakla kalmıştır.” dedi. “Bu kitabı hazırlarken beni etkileyen unsurlardan biri de Ayet-el Kürsi’nin Sultan Alparslan tarafından Merv şehrinde bastırılan bir altın sikke üzerindeki yeriydi. Küçük bir alanda uzun bir ayetin işlenmesi ve estetik bir yazı ile bu durumun ifade edilmesi beni derinden etkiledi.” şeklinde eklemelerde bulundu.

Görsel Destek ve Estetik

Kaya, Türk Nümismatik Derneği’nin arşivinden faydalanarak yürütülen çalışmaları önemsediğini vurguladı. “Bu eser, tarih boyunca sikkelerin dönemlerinin tanıkları gibi işlev gördüğünün bir yansımasıdır. Altın ve gümüş gibi değerli madenlerden yapılmış sikkeler, ekonomik bir değişim aracı olmanın yanında üzerlerindeki yazılar ve sembollerle önemli mesajlar taşımaktadır.” dedi. Ayrıca sikkelerin büyük görsellerle desteklenerek okuyucularla buluşturulduğunu ekledi.

‘Madene İşlenen Ayetler’ Her Kütüphanede Bulunmalı

Demirören Yayınları Proje Direktörü Bedri Göğalp, “Tarihe ilgi duyan ve eski madeni paralar üzerinden uygarlıkların derinliklerine inmeyi arzu eden her okuyucunun kütüphanesinde bulunması gereken bir eser olan ‘Madene İşlenen Ayetler’, medeniyetlerin sosyoekonomik yapısına ışık tuttuğu için yayımlamaktan gurur duyuyoruz. Kitabın en çekici yanı estetik değeri ve hat sanatını etkileyici bir biçimde yansıtmasıdır. Okurlar, sikkelerin üzerine yazılmış metinlerin nasıl zarif bir biçimde yerleştirildiğine hayret edecekler.” ifadesinde bulundu.

“`